خوبیِ زیستِ غريزی اين است که خالی از اندوه و افسردگی و روان پريشی و خودکشی ست. هيچ جانوری در طبيعت نه از زندگی خسته می شود و نه اندوهگين و آزرده و دلمرده و کلافه و ديوانه. همه ی جانوران با جهان در رودِ زمان روان اند. تنها انسان است که خود را "در جهان" می پندارد و توانايی جداکردن خود را از ديگر پديدارهای هستی دارد. جانوران از بودنِ خود در جهان آگاه نيستند. از همين رو، هيچ درک و دريافتی از درد ندارند. نيز دوری و جدايی و شکست و بيماری آنان را نگران نمی کند. اگرچه ديده شده است که گاه جانوری خود را از ستيغ کوهی به پايين پرتاب می کند، اما هرگز، هيچ جانوری دست به خودکشی نمی زند. خودکشی کاری هدفمند است و هدفداری، نيازمند به آگاهی از بودن خويش در جهان و نيز توانايی جدا کردن گذشته از اکنون و اکنون از آينده است. پس تنها انسان است که اندوهگين و بيمناک و هراسناک و نااميد می شود. تنها انسان است که می گريد و توانايی سوختن و ساختن و يا نساختن و خودکشی دارد.

دنبـــاله ی اين نوشته را در اينجـا پی بگيري

در بخش های پيش گفتيم که فرهنگِ انسان، زمينه ای طبيعی دارد و طبيعت او ساختاری فرهنگی. نيز گفتيم که، حافظه،آگاهی، ذهن و زبان، چهار ستون بنيادين فرهنگ و زمينه های طبيعی آن هستند. اگر هر يک از اين برآيه های بزرگ تاريخی وجود نمی داشت، فرهنگ انسانی به گونه ای که ما امروز می شناسيم نيز، نمی توانست شکل گيرد.

زبان چيست؟ برای چه برآمده است و چه نقشی در سازگاری انسان و ماندگاری او دارد؟ زبان شناسان اين پرسش ها را با چشمداشت به کارِ زبان در ترابری معنا پاسخ می دهند و می گويند که زبان ابزار بردن و سپردنِ معنا از ذهنی به ذهن ديگر و يا ديگران است. از ديدگاه زبان شناسی، اين ابزار برای آسان کردن داد و ستد در زندگی اجتماعی شکل گرفته است و رسانه ای ست که همه ی کاربران هر زبان را بيکديگر پيوند می دهد و آنان را از انديشه ها و خيال های يکديگر آگاه می کند.

اما از چشم انداز برآيشی، زبان ابزاری سه کاره است؛ نخست رسانه ای برای پذيرش تجربه و دانش از راه حس های پنجگانه از ديگران و سپارش آنان به آيندگان. دوم ابزاری برای آسان کردن همکاری با ديگران و سوم توانی برای روان گردانی خود و ديگران.۱

در پيوند با نقش نخست زبان بايد گفت که زبان وسيله است، نه هدف. گرايش انسان به گفتن و شنيدن و خواندن و نوشتن و گوش سپردن به سخنان ديگران و درگير شدن در داستان های آنان و دلسپاری به روايت های ديگران از هستی، رفتارهايی برآيشی در راستای تجربه اندوزی هستند. هر تجربه ی تازه، گامی بسوی سازگاری با زيستبوم می تواند باشد. گزارشِ تجربه های ديگران، شيوه ی ارزان و آسانی برای يادگيری ست که با ذات تجربه جوی انسان همخوان است و زبان، ابزاری برای سيرکردنِ اين گرايش ذاتی ست. درک و دانستن تجربه های ديگران، نه تنها ژرفای تجربی ما را گسترش می دهد، بلکه بما نشان می دهد که تنها کسانی ما نيستيم که با ناسازگاری های زيستی دست و پنجه نرم می کنيم و گاه در می مانيم و گاه نااميد می شويم و گاه راه را از چاه نمی شناسيم و اشتباه می کنيم.2 بله، هنگامی که درد همگانی باشد، درد نيست، گونه ای تجربه ی همگانی ست.

زبان، تور تجربه است. يعنی که ما با کاربردِ آن، هم تجربه های زيستی خود را به ديگران نشان می دهيم و در دسترس آنان می گذاريم و هم از تجربه های آنان بهره می بريم. در چنين داد و ستدِی، هنگامی که کسی دست و يا پا و يا چشم خود را از دست می دهد، ديگران نيز می توانند با شنيدن و يا خواندن سرگذشت او و آگاهی از آنچه بروی رفته است، پرهيبی از از دست دادن دست و يا پا و يا چشم را در ذهن خود تجربه کنند و ارج گذارِ دست و پای خود باشند

دنبــاله ی اين بخش را در اينجــا پی بگيـريد:

گره بگشای از ابرو، بهار است
چمن بیدار و آهو باردار است

هوا، هنگامه ای از عطر رویش 
زمین، آبستن صد چشمه سار است

برآی از خود، برافشان گل، رها کن
رها کن، زندگی ناپایدار است

ببین، بشنو، بخوان آرام، آرام
پیامی را که روی شاخسار است

نسیمی را که خیزد از دل کوه
و آوازی که در هر جویبار است

بیابان "را گل خوشبو گرفته" است 
شــکوفه در هوای انفـجار است

پرستو در هوای تازه، پرّان
و بلدرچین دوباره بی قرار است

چه نرگس ناز و نازک برگ و نوروست 
چه پیچک تازه روی و تابدار است

نشسته دسته، دسته، بافه، بافه
کنار چشمه جلبک، در چه کار است

دلا از ناامیدی دست بردار
بهار است و بهار است و بهار است

دنبـاله ی اين نوشته را در اينجــا پی بگيريد

آتش، گرُ ِجانانه ای گرفته بود و بسوی آسمان زبانه می کشید. هاید پارک از جمعیت ایرانی موج می زد. زن و مرد و پیر و جوان، دو صفه درنوبت پریدن از روی آتش بودند. از آنسوتَرَک که من ایستاده بودم ، چنان می نمود که انگار، افراد از دم توپ بسوی آتش شلیک می شوند. فضا سرشار از حال هوای دوران پیش – مدرن کودکی بود. شلوغی و درهم برهمی ایرانی، هوای سرد و نمورِ لندن و صدای گرم زنده یاد مرضیه، و چای و تخمه و آجیل، از این گوشه دنیا، تکه ای از ایران قدیم ساخته بود. گویا خانمی شله زرد هم با خودش آورده بود!

می گفتند بانی مجلس، هر سال از صبح ِ روز بعد از این برنامه، دست بکار تدارک دیدن برنامه برای سال آینده می شود تا این مراسم هرسال با شکوه تر از پار و پیرار برگزار شود. همین طور هم بود. امسال سنگ تمام گذاشته بود. سنگ تمامتر. بش گفتم؛ آقا با این حساب، شما سال آینده مشکل بزرگی خواهید داشت چرا که دیگر نمی شود از این سنگ تمامتر گذاشت. گفت: برعکس، مشکلات ما تازه سال دیگه شروع می شه. پرسیدم؛ چرا؟ گفت: چون امیدواریم که سال آینده این مراسم را در تهران برگزار کنیم. چه حاضر جواب! گفتم؛ مچکرم.

انگار همه ایرانی های ساکن لندن دور هم جمع شده بودند و همه با هم درحال شادمانی بودند. انگار نه انگار که ایرانی بودند؛ نه شعار دادن و تظاهراتی، نه دعوایی، نه تو صف زدنی. حتی هیچ کس بحث سیاسی هم نمی کرد! دوستی گفت این جوری خوبه، نه ترسی ، نه لرزی، نه پاسداری، نه بسیجی ای ، نه خواهر زینبی. آخه کجای چنین مراسمی می تواند اخلاق و عفت عمومی را خدشه دار کند و یا ضرری به کسی بزند؟ هنوز حرفش تمام نشده بود که چند تا ماشین پلیس و تانک های آتش نشانی، آژیر کشان بسوی ما حمله ور شدند. صف ها بهم خورد و بسیاری آسیمه سر و کنجکاوانه بسوی ماشین های پلیس دویدند، ببینند چی شده؟ ماموران آتش نشانی پیش از آن که چیزی از کسی بپرسند، لوله های آب را بسوی آتش نشانه رفتند و پلیس می خواست که با “اورگانایزر” (بانی)، این برنامه صحبت کند. یکی گفت بگید ما ایرانی هستیم، آرگانایزر و اینا نداریم. یکی گفت منظورش چیه؟ شاید دنبال دزد می گردند؟ آجانه گفت:

.I want to find out what is happening here

معلوم شد یه خانم انگلیسی، از اون بالاخونه روبروی پارک، به پلیس زنگ زده بود و گفته بود که عده ای آسیایی شبه مسلمان، در وسط پارک، شّر به پا کرده اند و دارند آموزش نظامی می بینند و برای حمله به جایی آماده می شوند. تاکنون هم یک گوشه پارک را به آتش کشیده اند. هی دارند از روی آتش می پرند و با صدای بلند شعارهایی – لابد بسود داعش و بوکو حرام – می دهند.

دنبـــاله ی اين گزارش را در اينجا پی بگيـريد:

نمادگرایی و کاربرد آن، انسان را در شناسایی پیوند های پدیدارهای جهان توانمندتر کرده است و در پرتو کارکرد حافظه، آگاهی، ذهن و زبان، انسان را از همه زیندگان دیگر در دستکاری زیستبوم خود و دگرگون کردن آن، توانا کرده است. اکنون این جانورِ میانگین- تن، که می بایست در دشت های سرسبز و دره ها و جلگه های آبسال به فراوردن خوراک و نوشاکِ خود سرگرم باشد و در پی شکارِ جانوران خوشگوشت و یافتن دانه ها و میوه های تازه باشد، سر از شهرهای بزرگ با آسمانخراش های کیهانسا در آورده است و توانِ از جا برکندن کوه ها و جابجا کردن رودها و خشکاندن مرداب ها را یافته است و با پرنده سانان غول پیکرِ آهنین در اندک زمانی، از اینسوی زمین به آنسو می رود و جهانی مجازی را به موازات جهان حقیقی ساخته است که در آن می تواند نابوده را پدید آورد و ناممکن را ممکن سازد و محدودیت های زمینی و زمانی و مکانی و اجتماعی و اخلاقی و را کنار زند و هر آنگونه که خوش می دارد در جهان مجازی اینترنتی به رویا چرانی بپردازد.

توانایی های انسان صنعتی کنونی که او را در جایگاه خدا نشانده است و بر هرکار توانا کرده است، همه در بیست هزار سال گذشته پدید آمده اند. ریشه همه ی این توانایی ها را باید در زمینه های زیستی حافظه، آگاهی، ذهن و زبان جستجو کرد. چنین است که می گویم، فرهنگ، بنیادی طبیعی دارد و طبیعت انسان زمینه ای فرهنگی. این چگونگی یعنی فرهنگی بودن طبیعت، گرفتاری های بزرگی را برای انسان فراهم آورده است. یکی از این گرفتاری ها این است روندهای برآیشی و طبیعی، بسیار کُند هستند و گاه برآیش پدیده ای به میلیون ها سال نیاز دارد. اما روندها و رویدادهای فرهنگی در چند دهه شکل می گیرند و جا می افتند. این رویدادهای چند دهه ای هرگز نمی توانند با رویدادهای برآیشی هزاران ساله، همپایی کنند.

دنبــاله ی اين بخش را در اينجــــا پی بگيريد.