گـُوبـــاره

داشتم مقدمه ترجمه فارسی کتاب ِ " اقتصادنا" ، نوشته آيت الله محمد باقر صدر را نگاه می‏کردم که بازاين پرسش در ذهنم زنده شد که آيا ما تا پيش از آشنايی با دنيای مدرن و برآيندهای آن، آنچه را که غربيان"Economy" می‏نامند، داشته ايم؟ آيا واژه "اقتصاد"، برابر نهاد مناسبی برای اکونومی و "اکونوميکس"، بمعنای شيوه شناسايی اکونومی ست؟ اين پرسش را درباره همه گفتمان ها و دانش های مدرن می توان کرد و درپاسخ بدان در پيوند با برخی از مفاهيم و رشته ها، بی درنگ پاسخ داد. برای نمونه، آسان می توان گفت که ما چيزی بنام " روانشناسی" و يا "جامعه شناسی"، ايرانی و يا اسلامی نداريم و نداشته ايم. اما، درباره اقتصاد چطور؟

پاسخ اين پرسش را درباره اقتصاد اسلامی، محمد باقر صدر در اين کتاب داده است. فشرده سخن صدر در اين کتاب اين است که؛ اقتصاد، به معنای ميانه روی در کسب و کار، ويژه اسلام است و هيچ پيوندی با آنچه که اکونومی خوانده می‏شود، ندارد. از ديدگاه آيت الله صدر، کاربرد واژه " اقتصاد"، در اين راستا در زبان‏های عربی و يا فارسی برای آن است که برگردانندگان اين مفاهيم، برابر- نهاد مناسبی برای واژه "Economy" و هم "Economics" نيافته بوده اند، و گرنه در نظام مديريت سرمايه داری، اقتصاد و ميانه روی معنا ندارد.

اگر آنچه امروزه برابر"علم اقتصاد"، بعنوان يک رشته آکادميک نهاده اند، دانش بررسی چگونگی توليد و توزيع و مصرف و مديريت سازه‏های سازندگی بدانيم، اين دانش پديده ای مدرن است که شيوه روشمند پژوهش‏های آن، ريشه در سنت ِ بررسی و پژوهش ِپس از رنسانس دارد. پيش از آن، توليد و توزيع و مصرف هرگز دستمايه بررسی‏های روشمند نبوده است. بررسی گستره‏های "عرضه"، و "تقاضا"، دو بخش بزرگ در اقتصاد مدرن است. اين بررسی ريشه در اين پيش پنداره دارد که عرضه و تقاضا را می توان کم و زياد کرد و با دستبرد و دستکاری آن‏ها، اقتصاد را به سمت و سوی دلخواه هدايت کرد. اين چگونگی تا پيش از توانايی توليد انبوه،ناممکن بود و عرضه و تقاضا کم و بيش يکنواخت بود، زيرا که افرايش مواد خام آسان نبود تا بتوان در پرتو آن، عرضه کالايی را افزايش داد و از سويی نيز دستکاری ذهنيت مردم برای بالابردن تقاضا - به گونه ای که در نظام اقتصادی سرمايه داری باب است، وجود نداشت.

پس اگر آنچه نوشتيم درست باشد، تا پيش از آشنايی ما با فرهنگ غربی، ما چيزی بنام اقتصاد، به گونه ای که امروز از آن مراد می‏کنيم، نداشته ايم.

آشنايی با چيزی بنام اقتصاد مدرن را نخستين بار محمد علی فروغی به دستور حسین پیرنیا مؤتمن الملک، استاد مدرسه سیاسی وزارت خارجه وقت، کتاب "اصول علم ثروت ملل، یعنی اکونومی پلیتیک"، اثر پل بورگارد را از فرانسه به فارسی ترجمه کرد که در 1323سال قمری (اواخر سال 1905 میلادی)به چاپ رسید. اين کتاب سالیانی چند تنها کتاب درسی اقتصاد در ایران بود.

در زمان نگارش اين کتاب، "اقتصاد"، از حكمت و فلسفه غرب هم در ايران ناشناخته‌تر بود و واژه "قتصاد"، به معنایِ امروزی آن، در كتاب‌های فارسی نيز وجود نداشت. چنين بود که اولين كتاب علم اقتصاد را در ايران، كه همان کتابی ست که به آن اشاره کردم، با نام "اصول علم ثروت ملل" به زبان فارسی برگردانده شد.

شايد بتوان گفت که نه تنها ما، که ديگر سرزمين‏های غير غربی نيز، اقتصاد مدرن نداشته است. پس چه داشته‏ايم؟ پاسخ اين پرسش کارورزان اين رشته بدهند.

.....................................
اين که می گويم، باز اين پرسش در ذهن‏ام زنده شد، برای آن است که برای نخستين بار نيست که به اين نکته انديشيده ام. همچنين پيش از اين درباره اقتصاد اسلامی، مقاله های چندی خوانده بودم، از آيت کاشف الغطا گرفته تا ابوالحسن بنی صدر.

گـُوبـــاره

Wednesday, September 04, 2013

اقتصــادنا

نوشته های ديگر:

پيوندها:

بايگــانی:

گـُوبـــاره

	Wednesday, September 04, 2013 اقتصــادنا داشتم مقدمه ترجمه فارسی کتاب ِ " اقتصادنا" ، نوشته آيت الله محمد باقر صدر را نگاه می‏کردم که بازاين پرسش در ذهنم زنده شد که آيا ما تا پيش از آشنايی با دنيای مدرن و برآيندهای آن، آنچه را که غربيان"Economy" می‏نامند، داشته ايم؟ آيا واژه "اقتصاد"، برابر نهاد مناسبی برای اکونومی و "اکونوميکس"، بمعنای شيوه شناسايی اکونومی ست؟ اين پرسش را درباره همه گفتمان ها و دانش های مدرن می توان کرد و درپاسخ بدان در پيوند با برخی از مفاهيم و رشته ها، بی درنگ پاسخ داد. برای نمونه، آسان می توان گفت که ما چيزی بنام " روانشناسی" و يا "جامعه شناسی"، ايرانی و يا اسلامی نداريم و نداشته ايم. اما، درباره اقتصاد چطور؟ پاسخ اين پرسش را درباره اقتصاد اسلامی، محمد باقر صدر در اين کتاب داده است. فشرده سخن صدر در اين کتاب اين است که؛ اقتصاد، به معنای ميانه روی در کسب و کار، ويژه اسلام است و هيچ پيوندی با آنچه که اکونومی خوانده می‏شود، ندارد. از ديدگاه آيت الله صدر، کاربرد واژه " اقتصاد"، در اين راستا در زبان‏های عربی و يا فارسی برای آن است که برگردانندگان اين مفاهيم، برابر- نهاد مناسبی برای واژه "Economy" و هم "Economics" نيافته بوده اند، و گرنه در نظام مديريت سرمايه داری، اقتصاد و ميانه روی معنا ندارد. اگر آنچه امروزه برابر"علم اقتصاد"، بعنوان يک رشته آکادميک نهاده اند، دانش بررسی چگونگی توليد و توزيع و مصرف و مديريت سازه‏های سازندگی بدانيم، اين دانش پديده ای مدرن است که شيوه روشمند پژوهش‏های آن، ريشه در سنت ِ بررسی و پژوهش ِپس از رنسانس دارد. پيش از آن، توليد و توزيع و مصرف هرگز دستمايه بررسی‏های روشمند نبوده است. بررسی گستره‏های "عرضه"، و "تقاضا"، دو بخش بزرگ در اقتصاد مدرن است. اين بررسی ريشه در اين پيش پنداره دارد که عرضه و تقاضا را می توان کم و زياد کرد و با دستبرد و دستکاری آن‏ها، اقتصاد را به سمت و سوی دلخواه هدايت کرد. اين چگونگی تا پيش از توانايی توليد انبوه،ناممکن بود و عرضه و تقاضا کم و بيش يکنواخت بود، زيرا که افرايش مواد خام آسان نبود تا بتوان در پرتو آن، عرضه کالايی را افزايش داد و از سويی نيز دستکاری ذهنيت مردم برای بالابردن تقاضا - به گونه ای که در نظام اقتصادی سرمايه داری باب است، وجود نداشت. پس اگر آنچه نوشتيم درست باشد، تا پيش از آشنايی ما با فرهنگ غربی، ما چيزی بنام اقتصاد، به گونه ای که امروز از آن مراد می‏کنيم، نداشته ايم. آشنايی با چيزی بنام اقتصاد مدرن را نخستين بار محمد علی فروغی به دستور حسین پیرنیا مؤتمن الملک، استاد مدرسه سیاسی وزارت خارجه وقت، کتاب "اصول علم ثروت ملل، یعنی اکونومی پلیتیک"، اثر پل بورگارد را از فرانسه به فارسی ترجمه کرد که در 1323سال قمری (اواخر سال 1905 میلادی)به چاپ رسید. اين کتاب سالیانی چند تنها کتاب درسی اقتصاد در ایران بود. در زمان نگارش اين کتاب، "اقتصاد"، از حكمت و فلسفه غرب هم در ايران ناشناخته‌تر بود و واژه "قتصاد"، به معنایِ امروزی آن، در كتاب‌های فارسی نيز وجود نداشت. چنين بود که اولين كتاب علم اقتصاد را در ايران، كه همان کتابی ست که به آن اشاره کردم، با نام "اصول علم ثروت ملل" به زبان فارسی برگردانده شد. شايد بتوان گفت که نه تنها ما، که ديگر سرزمين‏های غير غربی نيز، اقتصاد مدرن نداشته است. پس چه داشته‏ايم؟ پاسخ اين پرسش کارورزان اين رشته بدهند. ..................................... اين که می گويم، باز اين پرسش در ذهن‏ام زنده شد، برای آن است که برای نخستين بار نيست که به اين نکته انديشيده ام. همچنين پيش از اين درباره اقتصاد اسلامی، مقاله های چندی خوانده بودم، از آيت کاشف الغطا گرفته تا ابوالحسن بنی صدر. گوباره 4.9.13 Post a Comment Comments: Post a Comment	يادداشت های ابراهيم هرندی eh118@yahoo.com نوشته های ديگر: مقاله ها و يادداشت ها برآيش هسـتی شعـــر طنـــــز پيوندها: کتاب ‏های من بايگــانی: August 2004 January 2005 May 2005 August 2005 September 2005 October 2005 November 2005 December 2005 January 2006 February 2006 March 2006 April 2006 May 2006 June 2006 July 2006 August 2006 September 2006 October 2006 November 2006 December 2006 April 2007 May 2007 June 2007 July 2007 August 2007 September 2007 October 2007 November 2007 December 2007 January 2008 February 2008 March 2008 April 2008 May 2008 June 2008 August 2008 September 2008 October 2008 November 2008 December 2008 February 2009 March 2009 April 2009 May 2009 August 2009 September 2009 October 2009 November 2009 December 2009 January 2010 April 2010 May 2010 August 2010 November 2010 December 2010 January 2011 February 2011 July 2011 October 2011 November 2011 December 2011 September 2012 October 2012 December 2012 January 2013 February 2013 March 2013 April 2013 July 2013 August 2013 September 2013 October 2013 January 2014 February 2014 April 2014 May 2014 June 2014 July 2014 August 2014 September 2014 October 2014 November 2014 December 2014 January 2015 February 2015 March 2015 April 2015 May 2015 June 2015 July 2015 August 2015 September 2015 November 2015 December 2015 January 2016 March 2016 April 2016 May 2016 July 2016 August 2016 September 2016 October 2016 November 2016 December 2016 January 2017 February 2017 March 2017 April 2017 May 2017 June 2017 September 2017 October 2017 December 2017 April 2018 May 2018 June 2018 July 2018 August 2018 September 2018 October 2018 November 2018 December 2018 January 2019 February 2019 June 2019 September 2019 October 2019 November 2019 February 2020 March 2020 April 2020 May 2020 June 2020 July 2020 August 2020 January 2021 February 2021 March 2021 April 2021 August 2021 September 2021 October 2021 June 2022 July 2022 September 2022 October 2022 November 2022 December 2022 February 2023 March 2023 April 2023 May 2023 June 2023 July 2023 August 2023 September 2023 October 2023 November 2023 December 2023 February 2024 March 2024 April 2024