گـُوبـــاره
 

Monday, October 15, 2007


چشم انداز 


از ديدگاهی کلان- نگر می توان گفت که تاريخ سده گذشته ايران، داستان ستيز ِ هماره ارباب و رعيت بوده است. در آغاز اين سده، حکومت قاجار که نماد ِ قدرت ارباب ايرانی بود، درگير کشمکش های پيش بينی ناشده ای شد که ريشه در رويارويی ايرانيان با فرهنگ غریی داشت. در اين کشمکش ها، حکومت اربابی با خواسته هاِيی سروکار داشت که از ديدگاه حکومت کفرآميز و بنياد کن پنداشته می شد؛ آزادی و برابری و قانون مداری و هرآنچه در پی نسيم تازه انديشه روشنگری دراروپا شکل گرفته بود. بيهوده نبود که در اواخر دوران قاجار، برخی فرهنگ غربی را نماد راستين ِ "خر ِ دجًال" می خواندند و برآن بودند که ايرانيان بايد با برافراشتن پرچم مشروعيت، در برابر همه خواسته های شيطانی مشروطه خواهان بايستند.

ستيز ميان ارباب و رعيت در دوران شاهان پهلوی که نماد فئودال سرمايه داربود، بنام جنگ کهنه و نو همچنان پی گيری شد. در اين دوران که اربابان جامه ديگر کرده بودند و از "ترقی" و "نوسازی" و "پيشرفت" و "ايران نوين" سخن می گفتند، برآن بودند تا رعيت را در راستای استوارسازی جايگاه اجتماعی خود بروانند. رعيت نيز با اشاره به گفتمان هايی چون "بدعت در دين خدا"، و " استعمار" و "وابستگی" و برچسب هايی از اين دست، در پی دست يابی به خواسته های فزاينده خود بود. با آن همه، ارباب همچنان فئودالی زمين دار و زمين خوار بود و با آن که کت و شلواری و امروزی نما شده بود، اما کوچک ترين آشنايی با آداب و اخلاق سرمايه داری و پيش نيازهای آن نداشت.


روند اين جنگ تاريخی در انقلاب گذشته رعيت را به حکومت رساند و اکنون فرزندان روستازاده کشاورزان ديروزی خارهايی آزارنده در چشم اربابان و ارباب زدادگان ديروزی ست. البته اين رويداد را نمی توان پايان تاريخ خواند و حکايت همچنان باقی خواهد ماند.

اين همه را نوشتم با برسم به نکته اساسی اين يادداشت و آن اين که به گمان من بيشتر کشمکش های سياسی ما در سده گذشته، ناشی از ستيز ميان ارباب و رعيت در پرتو رويدادهای جهانی بوده است و کمتر پيوندی با بنا نهادن نهادهای سياسی و اجتماعی مدرن داشته است. هنوز اساسی ترين نياز سرزمين ما همانی ست که در دوران ناصرالدين شاه قاجار بوده است و آن همانا " حکومت قانون" است که همواره در سده گذشته خواسته همگان بوده است.


Post a Comment
Comments: Post a Comment
Free counter and web stats blog counter
seedbox vpn norway