گـُوبـــاره

انسان جانوری خاک و خون پرست و قبيله گراست و ژرفساختِ روانی اش، هيچ گونه جهانی شدن را برنمی تابد. جهان نگری و جهانی نگری، دوگفتمان مدرن هستند که پس از انقلاب صنعتی اروپا، در پرتو پيشروی در تکنولوژی درِيا نوردی چند کشور جهانگير و جهانخوارِ اروپايی، مانند انگليس و فرانسه و هلند و پرتغال، پديد آمدند. پيش از آن، جهان در ذهن هر فرد، گستره ای خيالی بود که در پيوند با زيستگاه او و دانش اش از حغرافيای دور و برِ آن زيستگاه شکل می گرفت. برای نمونه، در روزگاری که کسی از زادگاه خود و چند شهر و روستای دورو بر فراتر نمی رفت، جهان در پنداره ی همگانی به هفت اقليم بخش بندی شده بود. در آن جغرافيای افسانه ای، در ذهن هر فرد، شش اقليم، دورادورِ اقليمی که وی در آن می زيست، پنداشته می شد که يکی از آن ها، فرادست ترين ذهنی وی بود که هيچ يک از کمبودهای اقليم او را نداشت و پنج اقليم ديگر، هر يک در چيزی از ديگری برتر می بود. اما نکته بنيادی در اين راستا اين است که کسی آرزوی مهاجرت و يا پناهندگی به اقليم های ديگر را نداشت و اقليم خود را با آن شش اقليم ديگر مقايسه نيز نمی کرد.

انديشه ی مقايسه ی کشورها، تمدن ها و فرهنگ ها با يکديگر، از زمانی آغاز شد که فرهنگِ غربی در سايه ی برتری چشمگيرِ تکنولوژيکِ خود بر ديگر فرهنگ ها پيشی گرفت و بر بسياری از سرزمين ها چيره شد. از آن پس، همه قوم ها و مردمان سرزمين های ديگر، شيوه های زيستی غربيان را بهتر و برتر پنداشتند و آن ها را معيارهای بهزيستی دانستند و راه ها و رسم ها و شيوه های زيستی خود را با آن ها سنجيدند. از اينرو، می توان گفت که مقايسه دارايی های خود با گونه های غربی، ريشه در خود-خُرد بينی مردم کشورهای پيرامونی دارد که راه ها و روش های فرهنگی خود را در مقايسه با شيوه ی زيستیِ غربی، "عقب افتاده"، "واپسگرا" و "شکست خورده" می دانند. پنداره ی "جهانی" شدن نيز، ريشه در همين مقايسه و خود-خُرد بينیِ تاريخی دارد. بازگرديم به خوی قبيله گرای انسان.

از چشم اندازِ کردار شناسی، انسان جانداری از دسته ی ميمون ها در رسته پستانداران است. دسته ميمون ها شصت و پنج ميليون سال پيش، از رسته پستانداران جدا شده است و شيوه زيستی ديگری در پيش گرفته است. ويژگی های فيزيکی ميمون ها، که آن ها را از پستاندارانِ ديگر جدا می کند، اين هاست؛ مغز بزرگ نسبت به حجم بدن، دستان ابزارگرِ و چند کاره، چشمان نزديک بهم و سه سويه بين و دستگاه گوارشِ کُندکار. اين ويژگی ها، زمينه ساز ساختار ذهنی و روانی ويژه ای شده اند که پستاندارانِ ديگر از ان ها بی بهره اند. مغز بزرگ، حافظه بزرگ و انبانی را ساخته است و دستان چابک و جلدکار، ابزارگری را ممکن کرده است. چشمان دوربين و سه بُعدی- نگر، باد ديدی رنگی، بينايی ميمون ها را بر ديگر حس های پنجگانه آن ها برتری داده است و شکار را آسان کرده است و به چيرگی بر جانوران ديگر راه برده است. ويژگی های ديگر پستانداران اين است که زاد و رود می کنند و تا چندی پس از زايش، ناگزير از پرستاری و نگهداری زادگان خويش اند. آن ها همچنين تنها آرواره پايينی شان تکان می خورد.

بسياری از ويژگی های روانی انسان نيز، ريشه در رفتارها و کردارهای پايدارِ برآيشی پستانداران دارد. پستانداران جانورانی خونگرم، سرماگريز، زودرنج، گروه زی و آب و خاک پرست اند و زيستن با گروه خود را از بودن با ديگران برتر و بهتر می دانند. آنان همچنين تاب چندانی برای درد کشيدن ندارند و دردِ هماره و بی گسست، آنان را زودتر از جانوران ديگر از پا در می آورد. قبيله گرايی در انسان، ريشه در برآيش خوی گروه زيستی وی دارد. اين خو، هم زمينه ی زيستن انسان با ديگران (قبيله، قوم، وطن) را برايش فراهم می آورد و هم زمينه ستيز و کشُتن و کشُته شدن را. آزمايش های چندی نشان داده است که شيمايه بسياری از بخش های مغز انسان، با پا گذاشتن او به جايی که گروهی در آن هستند، به يکباره دگرگون می شود. تپش قلب، آهنگِ خيزوريزِ خون در رگ ها، فشار خون، دمای بدن، ميزان نم ِ پوست، امواج مغناطيسی مغز و روندِ فرودم و بازدم، همه با پيوستن انسان به گروه ، يعنی پاگذاشتن به جايی که گروهی ديگر از انسان ها درآن جمع اند، دگرگون می شوند. البته اندازه اين دگرگونی ها، پيوندی نزديک با نوع و شکل و کارِ گروه و نيز جنس، سن، جايگاه فرد در رده بندی های اجتماعی، شخصيت، دانش و نيازهای وارد شونده دارد.

پستانداران جانورانی گروه زی و اجتماعی هستند و زندگی گله ای دارند و زيستن و شکارکردن و گذرانِ زمان در کنارِ آشنايان خود را خوش می دارند. انسان نیز جانوری اجتماعی ست و دور بودن از يار و ديار، برایش چنان آزار دهنده است که از ديرباز، دور کردنِ او از يار و ديار و به زندان انداختن و يا به تبعيد فرستادن، برايش مجازات پنداشته می شده است. امروز نيز به زندان انداختن، بويژه در سلول انفرادی، در همه جای جهان پادافره ای گران پنداشته می شود.

مغز انسان در هنگام پيوستن وی به گروه دلخواهی که او آزادانه بدان می پيوندد، پس از آشنايی با آنان، هورمون های "آکسی توسين"، و، "وسوپرسين"، در مغز می پراکند. اين هورمون ها، انسان را آرام و رام و شادمان می کنند و بارِ سنگين هستی را از روی دوش اش برای چندی برمی دارند، آنچنان که وی گذرِ زمان را فراموش می کند. اين هورمون ها با رفتارهايی که برمی انگيزند، پيوستن به ديگران و مهرورزيدن و کوشش در راستای کردارهای گروهی را در انسان ارجمند می کنند و چون چسبی هستند که فرد را به فرد و يا افرادِ ديگر در گروه، قبيله، قوم، سازمان، حزب، انجمن، گنگره، همايش، مجمع، مسجد و هر کانونی که منش ها و روش ها و هدف های گروهی دارد، پيوند می دهند و به او هويتی گروهی می بخشند.

گرايش قبيله ای، زمينه ساز گرايش های قومی، دينی، حزبی و خُوگرفتن با آب و خاک است. ريشه بسياری از جنگ ها را در اين گرايش می توان پی جُست. اين گونه است که تاکنون هيچ جهانگير و جهانگشايی، به آروزی بزرگِ خود که همانا، فرمانفرمايی بر همه سرزمين هاست، نرسيده است. در دو سده گذشته نيز که استعمارگران اروپايی توانستند بخش های بزرگی از جهان را به گستره ی حکمرانی خود بيفزايند و امپراتوری انگليس توانست، دو سوم کره خاکی را بدست گيرد، هيچ يک از اين کشورگشايی ها پايدار نماند. آخرين نمونه های شکست پروژه جهانی شدن، بيرون آمدن انگليس از جامعه ی اروپا و پيروزی ترامپ، با شعارِ گسستن از جهانی شدن و بازگشت به درون مرزهای کشوربود.

در اينجا، سخن از نيک و بدِ نگرش جهانی نيست، بلکه هدف يادآوری اين نکته است که جهانی شدن با خوی قبيله گرای انسان، سازگار نيست.

……………….

برای آگاهی بيشتر در اين باره، نگاه کنيد به کتاب زير:

Junger, S. (2016) Tribe: On Homecoming and Belonging. Twelve; 1 edition.

گـُوبـــاره

Saturday, November 26, 2016

ذهنيت انسان با جهانی شدن سازگار نيست.

نوشته های ديگر:

پيوندها:

بايگــانی:

گـُوبـــاره

	Saturday, November 26, 2016 ذهنيت انسان با جهانی شدن سازگار نيست. انسان جانوری خاک و خون پرست و قبيله گراست و ژرفساختِ روانی اش، هيچ گونه جهانی شدن را برنمی تابد. جهان نگری و جهانی نگری، دوگفتمان مدرن هستند که پس از انقلاب صنعتی اروپا، در پرتو پيشروی در تکنولوژی درِيا نوردی چند کشور جهانگير و جهانخوارِ اروپايی، مانند انگليس و فرانسه و هلند و پرتغال، پديد آمدند. پيش از آن، جهان در ذهن هر فرد، گستره ای خيالی بود که در پيوند با زيستگاه او و دانش اش از حغرافيای دور و برِ آن زيستگاه شکل می گرفت. برای نمونه، در روزگاری که کسی از زادگاه خود و چند شهر و روستای دورو بر فراتر نمی رفت، جهان در پنداره ی همگانی به هفت اقليم بخش بندی شده بود. در آن جغرافيای افسانه ای، در ذهن هر فرد، شش اقليم، دورادورِ اقليمی که وی در آن می زيست، پنداشته می شد که يکی از آن ها، فرادست ترين ذهنی وی بود که هيچ يک از کمبودهای اقليم او را نداشت و پنج اقليم ديگر، هر يک در چيزی از ديگری برتر می بود. اما نکته بنيادی در اين راستا اين است که کسی آرزوی مهاجرت و يا پناهندگی به اقليم های ديگر را نداشت و اقليم خود را با آن شش اقليم ديگر مقايسه نيز نمی کرد. انديشه ی مقايسه ی کشورها، تمدن ها و فرهنگ ها با يکديگر، از زمانی آغاز شد که فرهنگِ غربی در سايه ی برتری چشمگيرِ تکنولوژيکِ خود بر ديگر فرهنگ ها پيشی گرفت و بر بسياری از سرزمين ها چيره شد. از آن پس، همه قوم ها و مردمان سرزمين های ديگر، شيوه های زيستی غربيان را بهتر و برتر پنداشتند و آن ها را معيارهای بهزيستی دانستند و راه ها و رسم ها و شيوه های زيستی خود را با آن ها سنجيدند. از اينرو، می توان گفت که مقايسه دارايی های خود با گونه های غربی، ريشه در خود-خُرد بينی مردم کشورهای پيرامونی دارد که راه ها و روش های فرهنگی خود را در مقايسه با شيوه ی زيستیِ غربی، "عقب افتاده"، "واپسگرا" و "شکست خورده" می دانند. پنداره ی "جهانی" شدن نيز، ريشه در همين مقايسه و خود-خُرد بينیِ تاريخی دارد. بازگرديم به خوی قبيله گرای انسان. از چشم اندازِ کردار شناسی، انسان جانداری از دسته ی ميمون ها در رسته پستانداران است. دسته ميمون ها شصت و پنج ميليون سال پيش، از رسته پستانداران جدا شده است و شيوه زيستی ديگری در پيش گرفته است. ويژگی های فيزيکی ميمون ها، که آن ها را از پستاندارانِ ديگر جدا می کند، اين هاست؛ مغز بزرگ نسبت به حجم بدن، دستان ابزارگرِ و چند کاره، چشمان نزديک بهم و سه سويه بين و دستگاه گوارشِ کُندکار. اين ويژگی ها، زمينه ساز ساختار ذهنی و روانی ويژه ای شده اند که پستاندارانِ ديگر از ان ها بی بهره اند. مغز بزرگ، حافظه بزرگ و انبانی را ساخته است و دستان چابک و جلدکار، ابزارگری را ممکن کرده است. چشمان دوربين و سه بُعدی- نگر، باد ديدی رنگی، بينايی ميمون ها را بر ديگر حس های پنجگانه آن ها برتری داده است و شکار را آسان کرده است و به چيرگی بر جانوران ديگر راه برده است. ويژگی های ديگر پستانداران اين است که زاد و رود می کنند و تا چندی پس از زايش، ناگزير از پرستاری و نگهداری زادگان خويش اند. آن ها همچنين تنها آرواره پايينی شان تکان می خورد. بسياری از ويژگی های روانی انسان نيز، ريشه در رفتارها و کردارهای پايدارِ برآيشی پستانداران دارد. پستانداران جانورانی خونگرم، سرماگريز، زودرنج، گروه زی و آب و خاک پرست اند و زيستن با گروه خود را از بودن با ديگران برتر و بهتر می دانند. آنان همچنين تاب چندانی برای درد کشيدن ندارند و دردِ هماره و بی گسست، آنان را زودتر از جانوران ديگر از پا در می آورد. قبيله گرايی در انسان، ريشه در برآيش خوی گروه زيستی وی دارد. اين خو، هم زمينه ی زيستن انسان با ديگران (قبيله، قوم، وطن) را برايش فراهم می آورد و هم زمينه ستيز و کشُتن و کشُته شدن را. آزمايش های چندی نشان داده است که شيمايه بسياری از بخش های مغز انسان، با پا گذاشتن او به جايی که گروهی در آن هستند، به يکباره دگرگون می شود. تپش قلب، آهنگِ خيزوريزِ خون در رگ ها، فشار خون، دمای بدن، ميزان نم ِ پوست، امواج مغناطيسی مغز و روندِ فرودم و بازدم، همه با پيوستن انسان به گروه ، يعنی پاگذاشتن به جايی که گروهی ديگر از انسان ها درآن جمع اند، دگرگون می شوند. البته اندازه اين دگرگونی ها، پيوندی نزديک با نوع و شکل و کارِ گروه و نيز جنس، سن، جايگاه فرد در رده بندی های اجتماعی، شخصيت، دانش و نيازهای وارد شونده دارد. پستانداران جانورانی گروه زی و اجتماعی هستند و زندگی گله ای دارند و زيستن و شکارکردن و گذرانِ زمان در کنارِ آشنايان خود را خوش می دارند. انسان نیز جانوری اجتماعی ست و دور بودن از يار و ديار، برایش چنان آزار دهنده است که از ديرباز، دور کردنِ او از يار و ديار و به زندان انداختن و يا به تبعيد فرستادن، برايش مجازات پنداشته می شده است. امروز نيز به زندان انداختن، بويژه در سلول انفرادی، در همه جای جهان پادافره ای گران پنداشته می شود. مغز انسان در هنگام پيوستن وی به گروه دلخواهی که او آزادانه بدان می پيوندد، پس از آشنايی با آنان، هورمون های "آکسی توسين"، و، "وسوپرسين"، در مغز می پراکند. اين هورمون ها، انسان را آرام و رام و شادمان می کنند و بارِ سنگين هستی را از روی دوش اش برای چندی برمی دارند، آنچنان که وی گذرِ زمان را فراموش می کند. اين هورمون ها با رفتارهايی که برمی انگيزند، پيوستن به ديگران و مهرورزيدن و کوشش در راستای کردارهای گروهی را در انسان ارجمند می کنند و چون چسبی هستند که فرد را به فرد و يا افرادِ ديگر در گروه، قبيله، قوم، سازمان، حزب، انجمن، گنگره، همايش، مجمع، مسجد و هر کانونی که منش ها و روش ها و هدف های گروهی دارد، پيوند می دهند و به او هويتی گروهی می بخشند. گرايش قبيله ای، زمينه ساز گرايش های قومی، دينی، حزبی و خُوگرفتن با آب و خاک است. ريشه بسياری از جنگ ها را در اين گرايش می توان پی جُست. اين گونه است که تاکنون هيچ جهانگير و جهانگشايی، به آروزی بزرگِ خود که همانا، فرمانفرمايی بر همه سرزمين هاست، نرسيده است. در دو سده گذشته نيز که استعمارگران اروپايی توانستند بخش های بزرگی از جهان را به گستره ی حکمرانی خود بيفزايند و امپراتوری انگليس توانست، دو سوم کره خاکی را بدست گيرد، هيچ يک از اين کشورگشايی ها پايدار نماند. آخرين نمونه های شکست پروژه جهانی شدن، بيرون آمدن انگليس از جامعه ی اروپا و پيروزی ترامپ، با شعارِ گسستن از جهانی شدن و بازگشت به درون مرزهای کشوربود. در اينجا، سخن از نيک و بدِ نگرش جهانی نيست، بلکه هدف يادآوری اين نکته است که جهانی شدن با خوی قبيله گرای انسان، سازگار نيست. ………………. برای آگاهی بيشتر در اين باره، نگاه کنيد به کتاب زير: Junger, S. (2016) Tribe: On Homecoming and Belonging. Twelve; 1 edition. گوباره 26.11.16 Post a Comment Comments: Post a Comment	يادداشت های ابراهيم هرندی eh118@yahoo.com نوشته های ديگر: مقاله ها و يادداشت ها برآيش هسـتی شعـــر طنـــــز پيوندها: کتاب ‏های من بايگــانی: August 2004 January 2005 May 2005 August 2005 September 2005 October 2005 November 2005 December 2005 January 2006 February 2006 March 2006 April 2006 May 2006 June 2006 July 2006 August 2006 September 2006 October 2006 November 2006 December 2006 April 2007 May 2007 June 2007 July 2007 August 2007 September 2007 October 2007 November 2007 December 2007 January 2008 February 2008 March 2008 April 2008 May 2008 June 2008 August 2008 September 2008 October 2008 November 2008 December 2008 February 2009 March 2009 April 2009 May 2009 August 2009 September 2009 October 2009 November 2009 December 2009 January 2010 April 2010 May 2010 August 2010 November 2010 December 2010 January 2011 February 2011 July 2011 October 2011 November 2011 December 2011 September 2012 October 2012 December 2012 January 2013 February 2013 March 2013 April 2013 July 2013 August 2013 September 2013 October 2013 January 2014 February 2014 April 2014 May 2014 June 2014 July 2014 August 2014 September 2014 October 2014 November 2014 December 2014 January 2015 February 2015 March 2015 April 2015 May 2015 June 2015 July 2015 August 2015 September 2015 November 2015 December 2015 January 2016 March 2016 April 2016 May 2016 July 2016 August 2016 September 2016 October 2016 November 2016 December 2016 January 2017 February 2017 March 2017 April 2017 May 2017 June 2017 September 2017 October 2017 December 2017 April 2018 May 2018 June 2018 July 2018 August 2018 September 2018 October 2018 November 2018 December 2018 January 2019 February 2019 June 2019 September 2019 October 2019 November 2019 February 2020 March 2020 April 2020 May 2020 June 2020 July 2020 August 2020 January 2021 February 2021 March 2021 April 2021 August 2021 September 2021 October 2021 June 2022 July 2022 September 2022 October 2022 November 2022 December 2022 February 2023 March 2023 April 2023 May 2023 June 2023 July 2023 August 2023 September 2023 October 2023 November 2023 December 2023 February 2024 March 2024 April 2024