دموکراسی امپرياليستی 

جان استوارت ميل، فيلسوف انگليسى مقاله اى درباره آزادى دارد با همين نام – "درباره آزادى"* كه درآن از چيستى و چند و چون آزاديهاى فردى و پيوند آن با تكاليف اجتماعى سخن رفته است. دراين مقاله، ميل آزادى ليبرالى را بهترين و برترين دستاورد تمدن غربى مى داند و برآن است كه تا جهان از تاريكى نادانى و تيرگى ناتوانى و تباهى تهيدستى بدر آيد، بايسته است كه امپرطورى هاى بزرگ غربى مانند انگليس كه مشعل دار تمدن و پيش آهنگ دانش و بينش وانديشه مدرن اند، هرچه زودترزمينه را براى سرريز كردن اين فرهنگ و تمدن درخشان به ديگر جاهاى جهان فراهم آورند تا سيل آزادى به آبادى و شادى مردم جهان راه گشايد. غربيان – از ديدگاه ميل ـ به پاس روشن روانى و نيك اخترى خويش، بايد ديگر جهانيان را هرچه زودتر، هرگونه كه بايد، از فلاكت فرهنگهاى تباهكارشان رهايى بخشند و آنان را به دوران روشنگرى راهنما شوند.

ميل براين گمان بود كه چون آزادى نمى تواند چيز بدى باشد، پس اگر با زور هم آنرا به ديگران حقنه كنيم، كارى شايسته كرده ايم! براى جان استوارت ميل و همگنان و همگمانان او آزادى پديده اى مقدس و مدرن بود كه جاى پديده مقدس ديگرى، يعنى مسيحيت را گرفته بود. نسل پيش ازميل، با همين منطق پيروان ديگر اديان را با زور وادار به عيسوى شدن مى كردند و دگرانديشان را با نيكخواهى براى آنانان سربه نيست مى كردند تا از افزايش گناهان آنان در اين جهان جلوگيرى كنند.

در جان ِ جان استوارت ميل، ليبراليزم، جاى دين را گرفته بود و وى پراكندن آن را براى همگان سودمند مى دانست و دردستيابى به اين هدف، هر گونه ترفندى را روا مى دانست. از اينرو، پيامبروار، فتوا و فرمان يورش به سرزمين هايى را که او "بربر نشين"، می خواند، صادر مى كرد. در پيشداورى ميل و بسيارانى ديگر از فيلسوفان و نويسندگان غربى در سده نوزدهم ميلادى، اين پذيره نهفته بود كه انسان غربى پرچمدار انسانيت و راهگشايى بسوى آينده است و بايد كه بپاس اين برترى ذاتى، جهانيان را بسوى رستگارى راهنما باشد.

اگرچه امروز بيش از يك سده اززمانى كه ميل اين مقاله كذايى را نوشته است مى گذرد و در غرب، كسى كه كسى باشد، آشكارا با سخن و انديشه ميل همراى و همگمان نيست، اما رفتارسردمداران حكومتى برخى از اين كشورها به گونه اى ست كه گويى آنان همچنان پيرو اين فيلسوف نژاد پرست اند. شگفت انگيزتر اين كه امروزه ميل در سرزمين هاى "بربرنشين" نيز پيروان بسيار يافته است.