جنگ پیر و جوان در ایران 

 به گواهی تاریخ و ادبیات ایران، جامعه ما همیشه پدرسالار بوده است و پیرسالار. در سرزمین ما همیشه میان پیر و جوان دیواری از بی اعتمادی و ناراستی برپا بوده است. نماد سمبلیکِ این چگونگی، کشته شدن سهراب بدست رستم است. اما گواه روشن و  امروزی اش، ستمی ست که اکنون به دختران و پسران و زنان ایرانی می شود. از چشم انداز ارزشی امروز، پدرسالاری و پیرسالاری دو گرفتاری‏ بزرگ تاریخی ماست. جنگ کنونی مردم و حکومت در ایران را نیز به تعبیری، جنگ پیر و جوان می ‏توان خواند. جنگی که ریشه در تنش ناشی از برخورد ایده‏ ها و اندیشه‏ ها و سنّت های پوسیده ی  آخوندها با خواهش ها و خواسته ها و آرمان های جوانان دارد. این جنگ در کشورِ ما اکنون به جوان کشیِ سیستماییک راه برده است.

حکومتِ جامعه ی پیرسالار، از تغییر- هرگونه تغییری - روگردان و گریزان است. "تغییر" در ذهن پیران در بسی بیش از بسیاری از زمان ها و باره هایی که آن را می شنوند و یا می خوانند و یا بیاد می آورند، بارِ منفی دارد و یاد آورِ کاهشِ توانایی های تن و جان و رفتنِ گام بگام بسوی مرگ و نیستی ست. هر چه انسان سالمندتر می شود، ذهن اش آموزش گریزتر و دگرگونی ستیزتر می شود و با تغییر ناسازگارتر و با یکنواختی و ثبات و بودن در فضاهای آشنا اُخت تر می شود و خوشتر می دارد که در جهان آشنای خود بماند. هراس سالمندانِ سُکّاندار و فرمانده های پیر، چندین برابرِ سالمندان دیگر است. آنان نه تنها مانندِ سالمندانِ دیگر، بخش بزرگی از انرژی ذهنی خود در راه اندیشیدن به مرگ و هراسیدن از آن بکار می گیرند، بلکه ترسِ از افتادنِ کار بدست جوانان، خوابِ شبانه از سرِ آنان می رُباید و کابوس هرروزه ی آنان نیز می شود. چنین است که پیرانِ به دولت رسیده، از دیگرگون شدن و نو شدن جامعه گریزانند، زیرا که هر پدیده ی نو، گستره تازه ای ست که ای بسا آنان درباره اش چیزی نمی دانند و می ترسند که نادانی آنان، سبب افتادنشان از اریکه ی قدرت شود و دیگران جایشان را بگیرند.

انسان همیشه خواستار جاودانگی و ماندن است و هر گونه دگرگونی،  بی ثباتیِ هستی را بیادِ او می آورد. بگذریم از این که در روزگارِ ما مد شده است که رفتن با جهان و تغییراتِ آن را نشانه روندگی و پویایی انسان بدانند.(1) شاید چنین باشد، اما پژوهش های بسیاری در گستره ی روانشناسی پابسالی (Geropsychology)، نشان داده است که انسان از زمانی که مرگ را باور می کند، یعنی پس از چهل سالگی، دیگر از تغییر و دیگرگون شدن خوشش نمی آید.(2) همچنین دگرگونی های ساختاری در تورینه ی اعصاب مغزِ انسان در دورانِ سالمندی، سبب می شود چراغِ آگاهی ذهنِ او رو به فروکاهی نهد و حافظه اش اندک اندک خراب شود و آموزش و فراگیری برای او دشواری روز افزون داشته باشد و وی را از جابجایی و تغییر، بیزار کند.(3)

بله، پیران از تغییر گریزانند، اما جوانان که مرگ را باور ندارند و آینده را دامنه دارتر و خوشایندتر از گذشته می بیینند، هماره خواستاردگرگون کردنِ جامعه و جهان‏ اند. چنین است که همیشه و در همه جا، حاکمانِ پیر، اهرم‏ های قدرت را با چنگ و دندان نگه می‏ دارند و با جوانان و آ زوهای آنان با پوزخند برخورد می کنند و شاید باور دارند که:

آنچه در آینه جوان بیند
پیردر خشت خام آن بیند

در کشورهای دموکراتیک، جوانان سرمایه های کشور انگاشته می شوند و نیازهای آنان در برنامه ریزی های کشوری در نظر گرفته می‏ شود، اما در نظام‏ های خودکامه، حکومت هماره با جوانان و نهادهای جوانی، مانند دانشجویان، مد پرستان،  دگراندیشان و دیگرخواهان درستیز و کشمکش است و هماره آنان را در دیدرس خود دارد. پایاندادِ این فرآیند، کشمکش و ستیز و در پایان هرج و مرج و انقلاب است. یکی از بازتاب ‏های این چگونگی در ایران، خیزشِ دلاورانه ی جوانان برای درهم پیچیدنِ تومارِ نکبت و ننگی ست که ملاهای فرتوت را از سردابِ مکتب خانه ها و امام زاده ها و مسجدها و مرده شوی خانه ها، به کانون قدرت و حکومت رسانده است. یکی دیگر، شمار فزاینده ی خودکشی در میان جوانان ایرانی در چند دهه ی گذشته است. اکنون خودکشی جوانان در ایران یکی از بزرگترین مشکلات اجتماعی ست که هرگونه گفت و نوشت درباره ی آن بازتاب های مرگبار امنیتی دارد.

........................

1.       این نیم بیت از نیمایوشیج، نمونه ای از این چگونگی ست: من برآن عاشق ام که روند ه ست.

2.       نگاه کنید به این لینکِ : https://www.thehealthsite.com/news/study-finds-why-older-adults-find-it-difficult-to-adapt-to-new-environments-ag0416-393465/

3.       https://www.zdnet.com/article/why-is-change-so-hard-for-some-people-especially-older-ones/

4.       https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-100/876383-%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86

................

و در اینجا: https://www.isna.ir/news/1400062014235/%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B5-%D8%AA%D8%A7-%DB%B2%DB%B9-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AC%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D9%88%D8%AA

دنبـــاله