پژوهش های روانشناسیک در نیم سده ی گذشته نشان
داده است که دروغگویی یکی از ویژگی های رفتاری انساناست. اگرچه میانگینِ روزانه ی
سخنان نادرستِ هر فرد، 16 تا 17 برآورد شده است، اما انسان توانایی گفتن 200 سخن
دروغ در هر روز دارد.(1) این توانایی را امکانِ گفت و نوشتِ اینترنتی و
شبکه های اجتماعی مانندِ فیسبوک، اینستاگرام و کلاب هاوس افزایش داده است. شاید
این جستاورد که دروغگویی را به فهرست رفتارهای ثابتِ انسان افزوده است، برای همگان
شگفتی آور باشد، اما برای فیلسوفان، انسان شناسان و بسیاری از پژوهندگانِ گستره ی
روانشناسی اجتماعی تازگی ندارد. چهار سده پیش از میلاد مسیح، دیوژن، فیلسوف یونانی
که دروغگویی را کارِ دیوان و ددان می پنداشت، هر روز با چراغ در کوچه های آتن در
پی انسانی راستگو می گشت و نمی یافت.(2)
بسیاری از ایرانیان این دعای داریوش هخامنش را
که سرزمین ایران را شّرِ تازشِ بیگانه و خشکسالی و دروغ در امان می خواهد، نشانه
ای از وجود و فراگیری دروغ در سراسرِ تاریخ ایران دانسته اند. اما مگر ایران تافته
ی جدابافته ای بوده و یا هست که مردمان اش دروغگوتر از دیگران باشند؟ این سخنِ
داریوش، گواهی بر کهن ریشگیِ دروغ در گذار تاریخ است و بار معنایی اش این است که
زیانِ دروغگویی، چیزی همسان و همسنگِ تازشِ بیگانگان و خشکسالی ست.
دنباله در لینکِ زیر
